Cari açığın gerilemesindeki etken onlar!

Cari açık şubatta 2.2 milyar dolar beklenirken 1.7 milyar dolara indi. Rusya yüzünden turizm ve bavul ticareti gelirleri çift haneli düşüş gösterirken açıktaki gerilemeye Suriyeli göçmenler ile komşu ülkelerden gelen kaynağı belirsiz 2.9 milyar dolar girişi etkili oldu.

TÜRKİYE’nin ‘yumuşak karnı’ olarak değerlendirilen cari açık şubatta sürpriz yaptı. Analistler 2.2 milyar dolar seviyesinde açık beklerken gerçekleşme 1 milyar 785 milyon dolar oldu. Bu sürprizi yaratan başrol oyuncular tek değil. Hem petrol fiyatlarının düşük seyrinin devam etmesi, hem de Londra kaynaklı bir fonun yatırım politikası çerçevesinde Türkiye’den hisse senedi ve bono yatırımı yapması etkili.

Bir de gizli başrol oyuncusu var ki o da net hata noksan kaleminde gördüğümüz rakam. Türkiye’ye şubatta 2 milyar 878 milyon dolarlık kaynağı belirsiz para girişi oldu. Uzmanlara göre bu parayı Suriyeli göçmenler ve komşu ülkelerde güvenli liman arayanlar getirdi. Böylelikle 12 aylık açık da 30.5 milyar dolara geriledi. 12 aylık açıkta bu Ağustos 2010’dan beri görülen en düşük seviye.

MİLLİ GELİRE ORANI 

Merkez Bankası dün ödemeler dengesi şubat ayı gelişmelerini açıkladı. Buna göre şubatta cari açıktaki gerilemede dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı
ayına göre 1.4 milyar dolar azalarak 1 milyar 962 milyon dolara düşmesi ve birincil gelir dengesi açığının 99 milyon dolar azalarak 717 milyon dolara gerilemesinin etkili olduğu belirtildi. Merkez Bankası hizmetler dengesinden kaynaklanan net gelirler ise 228 milyon dolar azalarak 495 milyon dolara düştü. Net ihracat ise 292 milyar dolar düştü. Bu durum dış ticaret ve net gelir açığının cari denge için pozitif, hizmetler geliri ve altın ise negatif gelişme gösterdiğini ortaya koyuyor. Cari açığın milli gelire oranı yüzde 4.1 olarak hesaplandı.

FON GİRİŞİ 1.2 MİLYAR DOLAR

10 ayın zirvesindeki net hata noksan kalemi ise şubatta cari dengenin en ilgi çeken bölümü oldu. 2 milyar 878 milyon dolarlık giriş tek bir yerden kaynaklı değil. Ki yine cari dengede portföy yatırımlarına 1.2 milyar dolarlık giriş olduğunu görüyoruz. Bunun da Londra kaynaklı bir fon olduğu biliniyor. Ancak 2 milyar 878 milyon doların kaynağı belirsiz. Analistler bunu iki yere dayandırıyor. Biri Suriyeli göçmenler. İstanbul’daki ev fiyatlarındaki yükselişin ve İstanbul enflasyonunun manşet enflasyona göre daha yüksek çıkmasının da sorumluları arasında bulunan ‘hali vakti yerinde’ Suriyeliler cari açık için de önemli bir kaynak oldu. Komşu ülkeler için güvenli liman özelliğinin sürdüren Türkiye yine paranın da adresi olmayı başardı.

ALB Forex Araştırma Uzmanı Enver Erkan bu tarz girişlerin ekonomik ve jeopolitik belirsizliklerin yoğun olduğu dönemlerde artması olası bir durum olduğunu belirterek “Geleneksel olmayan yollarla gelen bir para. Niçin geldiği bilinmiyor. Kesinlikle yastık altı değil. Genellikle doğu kaynaklı oluyor” diye konuştu. Öte yandan Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, cari açığın daraldığını söyleyerek, “Açık daha yönetilebilir düzeyde ama hala yüksek, tasarruflar artmalı” dedi.

Net hata ve noksan nedir? 

NET hata ve noksan, ülkeye kaynağı bilinmeyen döviz giriş veya çıkışı olarak tanımlanıyor. Ödemeler dengesi bir ülkenin döviz giriş ve çıkışlarının tutulduğu hesap. Bir ayda ne kadar döviz gelmiş ve ne kadar çıkmış bu hesapta gösteriliyor. Aradaki fark ise net hata ve noksan olarak gösteriliyor. Net hata noksan kaleminin yüksek olması kur ve politikadaki belirsizlik durumlarında ortaya çıkabildiği gibi şirketlerin bazı hesap hareketlerini defterlerine geç işlemelerinden de kaynaklanabiliyor.

Bavul ticaretindeyüzde 26 kayıp

TURİZM gelirlerindeki düşüş şubatta cari açık kaleminde çok etkili olmadı. Ancak yaz aylarında sıkıntı yaşanması muhtemel. Reuters’e konuşan BGC Partners Başekonomisti Özgür Altuğ da, cari açıktaki iyileşmede emtia fiyatlarındaki çöküşün desteği olduğunu, Rusya ile yaşanan gerilim ve güvenlik endişelerinin cari açığı bir miktar etkileyeceğini ancak haziran-temmuz aylarına kadar dengedeki iyileşmenin tüm hızıyla sürmesini beklendiğini söyledi. 2016 ortasında cari açık/milli gelire oranının yüzde 3’e kadar gerilemesini beklediklerini kaydeden Altuğ, “Son altı ayda düşük turizm gelirleri ve bavul ticaretine rağmen iyileşme sürdü. İlk iki ayda Rusya ile yaşanan sorunlar nedeniyle bavul ticareti yıllık bazda yüzde 26, turizm gelirleri ise yüzde 16 geriledi” dedi.

Net hata noksan 10 ayın zirvesinde (milyon dolar)
Ocak’15-193
Şubat 4.107
Mart 4.6
Nisan 4.082
Mayıs 1.716
Haziran -1.109
Temmuz 411
Ağustos 1.380
Eylül 2.273
Ekim -1.978
Kasım -47
Aralık -1.291
Ocak’16 -1.059
Şubat  2.878

Hürriyet